VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY), Türk lisanının esaslı geçmişine ışık tutan “Dîvânu Lugâti’t-Türk”ü tekrar okurlarla buluşturuyor. Kaşgarlı Mahmud’un 11. yüzyılda kaleme aldığı ve Türkçenin bilinen birinci sözlüğü olan bu çalışma ikinci baskısıyla sizlerle. Kaşgarlı Mahmud bu yapıtı, Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar varlıklı bir lisan olduğunu göstermek emeliyle yazdı. Lakin bu kelamlık, yalnızca sözleri Arapçaya çeviren bir kaynak değil; tabirler, atasözleri ve şiir örnekleriyle zenginleştirilmiş, lisanın ruhunu yansıtan bir çalışma. Yaklaşık 8.000 söz içeren “Dîvânu Lugâti’t-Türk”, birebir vakitte Türkçenin o devirdeki ses ve yapı özelliklerini ortaya koyan bir gramer kitabı niteliğinde.
VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY), klasik kitaplık serisine eklediği, Türk lisanının bilinen birinci sözlüğü olan “Dîvânu Lugâti’t-Türk”, ikinci baskısı ile tekrar raflarda. Kaşgarlı Mahmud’un Türk vilayetlerini dolaşarak, direkt kendi derlediği lisan gerecine dayanarak kaleme aldığı bu eserde sadece lisan değil; halk edebiyatından mitolojiye, yer isimlerinden toplumsal yapıya kadar periyodun kültürel panoraması da sunuluyor. Araplara Türkçeyi öğretmek, Türkçenin zenginliğini göstermek gayesiyle yazılan ve Türkçeden Arapçaya bir kelamlık formunda düzenlenen ve yaklaşık 8000 sözün yer aldığı bu sözlükte her bir söz, manasının daha düzgün kavranabilmesi için tabirlerle, atasözleriyle ve şiir örnekleriyle açıklanmış ve bu örneklerin Arapça çevirilerine de yer veriliyor. Üstelik bu pahalı kaynakta, o periyotta kullanılan tıbbi bilgiler ve tedavi yollarına dair notlar da yer alıyor. Kitabın en çarpıcı kısımlarından biri ise elbet, tarihin bilinen birinci “Türk dünyası haritası”. Bu harita, o çağda Türklerin yaşadığı coğrafyaları ve bağlantıda oldukları toplumları gözler önüne seriyor.
VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY) tarafından “Dîvânu Lugâti’t-Türk – Türk Lisanının Birinci Sözlüğü” ismiyle yayımlanan bu değerli eser, Mustafa S. Kaçalin’in günümüz Türkçesine yaptığı çeviriyle okurlara ulaşıyor. Mehmet Ölmez’in hazırladığı kapsamlı dizin ise yapıtın kullanımını çok daha kolay ve pratik hale getiriyor. Türkçenin tarihine ilgi duyan herkes için bu kitap, yalnızca bir kelamlık değil; bir kültür hazinesi.
Kitaptan:
“Gördüm ki Allah devlet güneşini Türk burçlarında doğduruyor, bütün felekleri onların hükümranlığı ile döndürüyor. Onlara Türk ismini verip hükümran kılmış ve onları periyodun hâkim gücü eylemiş. Periyot beşerinin yönetimini onların eline vermiş ve onları insanların başına getirip hak yolda desteklemiş. Onlara intisap edip yollarında yürüyenleri yüceltiyor, istedikleri her şeye nail eyliyor ve yaramaz insanların eziyetinden koruyor. [O vakit anladım ki] aklı olana yaraşan, oklarına amaç olmaktan korunabilmek için bu insanların tuttuğu yolu tutmaktır. Kederini dinletebilmek ve gönüllerini kazanabilmek için ise onların lisanlarıyla konuşmaktan daha hoş bir yol yoktur. Bir düşman, dehşetinden ötürü gelip onlara sığınınca onu inançta kılarlar. Sonra oburu da ona sığınır ve ziyanı giderilir. Buhara’nın kelamına emniyetli bir âliminden ve ayrıyeten Nîşâburlu bir âlimden duydum. Her ikisi de kendilerine ilişkin rivayet zinciri ile şunu naklediyorlardı: Allah Resulü (s.a.v.); kıyamet alametlerini, ahir vakit karışıklıklarını ve Oğuz Türklerinin ortaya çıkacağını söylediği sırada ‘Türk lisanını öğreniniz; zira onların uzun sürecek egemenlikleri vardır.’ buyurdu. Bu hadis yanlışsız ise –ki sorumluluk rivayet edenlere aittir– Türk lisanını öğrenmek çok gerekli bir iş olur; yok gerçek değilse o vakit da akıl bunu gerektirir.”
Yazar Hakkında;
Kaşgarlı Mahmud, Kaşgar kentinin güneybatısındaki Opal köyünde 1008 yılında dünyaya gelmiştir. Eğitimine Opal’de başlamış, daha sonra gençlik yıllarında Kaşgar’da yüksek sınıftan aile çocuklarının devam ettiği Medrese-i Hamîdiyye ve Medrese-i Sâciyye’de okumuştur. Medrese yıllarında vaktinin klasik ilimleri yanında Arapça ve Farsça öğrenmiştir. 1057’de babası ve aile fertlerinin saraydaki suikasta kurban gitmelerinin akabinde öteki ülkelerde geçen uzun gezgincilik yılları sonunda geldiği Bağdat’ta, Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar güçlü bir lisan olduğunu göstermek amacıyla yazdığı, Türk lisanının birinci sözlüğü Dîvânu Lugâti’t-Türk’ü tamamlayarak 1077 tarihinde halife Muktedî-Biemrillâh’ın oğlu Ebü’l-Kāsım Abdullah’a takdim etmiştir. 1080’de kendi ülkesine dönüp Opal’de kurduğu Medrese-i Mahmûdiyye’de müderrislik yaptıktan sonra doksan yedi yaşında vefat etmiştir.
KÜNYE
Yayınevi: VBKY
Kategori: Klasik
Yazar: Kaşgarlı Mahmud
Kitabın ismi: Dîvânu Lugâti’t-Türk: Türk Lisanının Birinci Sözlüğü
Editör: Prof. Dr. Mehmet Ölmez
Çeviri: Mustafa S. Kaçalin
Sayfa sayısı: 976
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
YORUM